Ebob ekok
EN KÜÇÜK ORTAK KAT (EKOK)
Şimdi ekok nedir daha iyi anlayabilmek için bir örnek verelim.
ÖRNEK: 6 ve 8 sayılarının en küçük ortak katını adım adım bulalım.
# Öncelikle 6 ve 8 sayılarının katlarını yazalım:
(Ortak Bölenler ve Katlar konusuna göz atabilirsiniz.)
6’nın katları : 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, …
8’in katları : 8, 16, 24, 32, 40, 48, 56, 64, …
# Şimdi bu katlardan ortak olanlarını işaretleyelim.
6’nın katları : 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, …
8’in katları : 8, 16, 24, 32, 40, 48, 56, 64, …
# Bu ortak katlardan en küçüğü ekok’tur.
Ortak katlar: 24, 48, ….
En küçük ortak kat (EKOK) = 24
EKOK (6,8) = 24 veya (6,8)ekok = 24 şeklinde gösteririz.
# EKOK‘un adı üstünde: En Küçük Ortak Kat
Yani sayıların katlarını bulacağız, ortakolanlarını bulacağız, bunlardan en küçükolanı ekok’tur.
Şimdi EKOK kısa yoldan nasıl hesaplanır öğrenelim.
EKOK NASIL BULUNUR?
EKOK BULMA: İki sayı yan yana yazılarak bölen listesi yapılır. En küçük asal sayıdan başlayarak devam edilir. İki sayı da bölünmüyorsa bir büyük asal sayıya geçilir. İki sayı da 1 olana kadar işleme devam edilir.
Aşağıdaki örneği incelersek 15 ve 20’yi önce en küçük asal sayı olan 2’ye böleriz. 15 bölünmez ancak 20 bölünür. Daha sonra tekrar 2’ye böleriz. 15 bölünmese de 10 bölünür. Daha sonra işleme bu şekilde devam ederiz. İki sayı da 1 olunca işlemimiz biter. Çizginin sağında yazan sayıların çarpımı bu iki sayının en küçük ortak katı yani ekokudur.
Aynı işlemi 2’den fazla sayı için de aynı şekilde uygularız. Örneğin EKOK (5,10,4) = 20 gibi.
EN BÜYÜK ORTAK BÖLEN (EBOB)
Şimdi ebob nedir daha iyi anlayabilmek için bir örnek verelim.
ÖRNEK: 18 ve 24 sayılarının en büyük ortak bölenini adım adım bulalım.
# Öncelikle 18 ve 24 sayılarının bölenlerini yazalım:
(Ortak Bölenler ve Katlar konusuna göz atabilirsiniz.)
18’in bölenleri : 1, 2, 3, 6, 9, 18
24’ün bölenleri : 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24
# Şimdi bu bölenlerden ortak olanlarını işaretleyelim.
18’in bölenleri : 1, 2, 3, 6, 9, 18
24’ün bölenleri : 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24.
# Bu ortak bölenlerin en büyüğü ebob’tur.
Ortak bölenler: 1, 2, 3, 6
En büyük ortak bölen (EBOB) = 6
EBOB (18,24) = 6 veya (18,24)ebob = 6 şeklinde gösteririz.
# EBOB‘un adı üstünde: En Büyük Ortak Bölen
Yani sayıların bölenlerini bulacağız, ortak olanlarını bulacağız, bunlardan en büyük olanı ebob’tur.
EBOB kısa yoldan nasıl hesaplanır birazdan öğreneceğiz.
EBOB NASIL BULUNUR?
EBOB BULMA: İki sayıyı yan yana yazarak bölen listesi yaparız. En küçük asal sayıdan başlayarak devam ederiz. İki sayı da bölünmüyorsa bir büyük asal sayıya geçilir. İki sayı da 1 olana kadar işleme devam edilir. Ancak burada önemli olan her iki sayıyı da bölen sayıları işaretlememiz gerektiğidir.
Aşağıdaki örneği incelersek 24 ve 32’yi önce en küçük asal sayı olan 2’ye böleriz. İkisini de böldüğü için 2’yi işaretleriz. Sonra benzer şekilde devam ederiz. Her iki sayı da 1 olunca işlemimiz biter ve işaretli sayıların çarpımı bu sayıların en büyük ortak böleni yani ebobudur.
Aynı işlemi 2’den fazla sayı için de aynı şekilde uygularız. Örneğin EBOB (15,10,40) = 5 gibi.
EBOB-EKOK İLE İLGİLİ NOTLAR
NOT: İki sayının çarpımı, EBOB’ları ile EKOK’larının çarpımına eşittir.
ÖRNEK: 6 ve 8 sayılarını inceleyelim:
EBOB (6,8) = 2
EKOK (6,8) = 24
Bu iki sayının çarpımı : 6 x 8 = 48
EBOB (6,8) x EKOK (6,8) : 2 x 24 = 48
NOT: Birbirinin katı olan sayıların EBOB’ları küçük sayıya, EKOK’ları büyük sayıya eşittir.
ÖRNEK: 6 ve 12 sayılarını inceleyelim:
EBOB (6,12) = 6
EKOK (6,12) = 12
NOT: EBOB sayılardan büyük olamaz, EKOK sayılardan küçük olamaz.
EKOK ≥ SAYILAR ≥ EBOB
EBOB – EKOK PROBLEMLERİ
EBOB ve EKOK özellikle problemlerde çok karıştırılır. Hangi soruda EBOB, hangi soruda EKOK bulacağımızı karıştırmamalıyız. Peki nasıl ayırt edebiliriz? Bir soru ebob sorusu mu ekok sorusu mu nasıl anlarız?
Cevabı çok basit: Düşünerek
Soruda size verilenler ile istenilen şeye nasıl ulaşabileceğinizi biraz düşünürseniz ebob-ekok problemlerini ayırt etmeniz çok kolay olur. Eğer istenilen şeye verilen sayıların katlarından ulaşacak isek ekok, verilen sayıların bölenlerinden ulaşacak isek ebob kullanılır.
EBOB: İki veya daha fazla çokluğun ortak bölenlerinin en büyüğüdür. Doğal olarak sorularda bütünü parçalamamızı istiyorsa ebob kullanma ihtimalimiz yüksek.
EBOB SORULARI GENELDE ŞÖYLEDİR:
1) Bidonlarda, varillerde, şişelerde, çuvallarda, kaplarda bulunan malzemeler daha küçük başka kaplara aktarılıyorsa,
2) Tarlanın etrafına eşit aralıklarla ağaç veya direk dikiliyorsa,
3) İnsanlardan oluşan gruplar için kaç uçak, otobüs, araba veya oda gerekir diye soruluyorsa,
4) Dikdörtgenler prizması şeklindeki odanın, kutunun, deponun içine kaç küp sığar diye soruluyorsa,
5) Kumaşlar, bezler, demir çubuklar parçalara ayrılacaksa,
6) Dikdörtgen şeklindeki kartondan küçük kare kartonlar elde ediliyorsa ebob kullanılır.
ÖRNEK: 80cm ve 120cm uzunluğunda iki demir çubuk, boyları birbirine eşit parçalara ayrılacaktır.Bir parçanın uzunluğu en fazla kaç cm olur?
EBOB (80,120) = 2.2.2.5 = 40cm
EKOK: İki veya daha fazla çokluğu ortak katlarının en küçüğüdür. Doğal olarak sorularda parçalardan bütüne gitmemiz istiyorsa ekok kullanma ihtimalimiz yüksek.
EKOK SORULARI GENELDE ŞÖYLEDİR:
1) Cevizler, fındıklar, şekerler, bilyeler üçer-beşer-vb sayılıyorsa veya bunlar sayıldıktan sonra artan oluyorsa,
2) Gemiler, arabalar, yarışçılar beraber yola çıkıp bir yerde karşılaşıyorsa,
3) Sınıfta öğrenciler ikişer-üçer-vb sıralara oturuyorlarsa veya bunlardan ayakta kalanlar oluyorsa,
4) Ziller, saatler birlikte ne zaman bir daha çalar diye soruluyorsa,
5) Dikdörtgenler prizması şeklindeki tuğlalardan küp yapılıyorsa ekok kullanılır.
ÖRNEK: Tarık bilyelerini 4’er , 5’er , 6’şar saydığında her defasında 1 bilyesi artıyor.Buna göre, Tarık’ın en az kaç tane bilyesi vardır?
EKOK(4,5,6) = 2.2.3.5 = 60
60 + 1 = 61 bilye
Yorumlar
Yorum Gönder